| |
Početna > Fakultet > Izdavačka delatnost >
PREZENTACIJA NAUČNIH DELA I IZDANJA NASTAVNIKA I SARADNIKA ODSEKA ZA ISTORIJU FILOZOFSKOG FAKULTETA
U NOVOM SADU OD 2005. godine
Na Odseku za istoriju Filozofskog fakulteta u Novom Sadu trenutno je zaposleno 27 nastavnika, asistenta, saradnika u nastavi. Odsek takođe ima jednog sekretara i bibliotekara, koji pokriva bibliotečki fond od preko 20.000 knjiga i naučnih publikacija. Odsek je jedan od najstarijih na Filozofskom fakultetu i osnovan je davne 1954. godine. Na njemu je radilo više istaknutih naučnih radnika, od čega i tri akademika Srpske akademije nauka i umetnosti.
Putem ove prezentacije smo pokušali da predočimo javnosti naučna dostignuća nastavnika i saradnika na Odseku od 2005. godine, od kada je izdato na desetine monografskih publikacija, ponovo je pokrenut naučni časopis Odseka i organizovana je naučna tribina istoričara. U ovom periodu Odsek je bio inicijator i domaćin dva međunarodna naučna skupa.
Potrudili smo se da na narednim stranicama prikažemo nastavnike i saradnike koji su izdali publikacije u navedenom periodu, kao i da pored svake publikacije u kratkim crtama opišemo njen sadržaj, kako bi ne samo naučna, nego i šira javnost bila na pravi način upoznata sa rezultatima Odseka za istoriju u Novom Sadu.
Ovom prilikom se zahvaljujemo Ministarstvu za nauku Republike Srbije, bez čije finansijske pomoći ova publikacija ne bi ugledala svetlost dana.
Spisak nastavnika i saradnika koji su izdali monografske publikacije od 2005. godine.
Nastavnici: prof. dr Aleksandar Kasaš (Istorija Jugoslavije); prof. dr Duško Kovačević (Opšta istorija novog veka); prof. dr Nenad Lemajić (Nacionalna istorija srednjeg veka); dr Dejan Mikavica (Nacionalna istorija novog veka); dr Zoltán Györe (Opšta istorija novog veka); dr Branko Bešlin (Opšta istorija novog veka); dr Vladan Gavrilović (Nacionalna istorija novog veka); dr Ivan Jordović (Istorija starog veka); dr Slobodan Bjelica (Istorija Jugoslavije); dr Momir Samardžić (Opšta istorija novog veka); mr Snežana Božanić (Nacionalna istorija srednjeg veka); mr Đorđe Đurić (Opšta istorija novog veka).
 |
1. Skupštinske besede kralja Milana, priredili: Duško M. Kovačević i Momir Samardžić, Filozofski fakultet, Novi Sad, 2005.
Tekst koji najbolje pokazuje parlamentarni život u Srbiji s kraja XIX veka i kroz koji se može pratiti nastojanje kralja Milana da uravnoteži svojim prisustvom uzavrele partijske borbe u Srbiji toga doba. Kralj Milan, iako nije bio naklonjen novostvorenoj Srpskoj radikalnoj stranci, je u više navrata davao upravo radikalima mandat za sastav vlade, čime se samo potvrđuje njegova pronicljivost i težnja da na pravi način zaživi parlamentarni život u Srbiji. |
 |
2. Gavrilović, Vladan, Temišvarski sabor i Ilirska dvorska kancelarija (1790-1792), Platoneum, Novi Sad, 2005.
Na preko 300 stranica teksta autor je pokazao razvoj Temišvarskog sabora, kao jednog od najvećih i najznačajnijih kod Srba u Monarhiji u XVIII veku, iskazujući ponaosob kako političke, tako i socijalne zahteve srpskog entiteta u Monarhiji. Najveći politički zahtev je bilo proglašenje Banata za autonomnu srpsku teritoriju u Monarhiji. To je ujedno u prerađenom obliku doktorska disertacija autora. |
 |
3. Bešlin, Branko, Evropski uticaji na srpski liberalizam u XIX veku, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića, Sremski Karlovci-Novi Sad, 2005.
Autor je na preko 900 stranica teksta pokazao razvoj liberalne ideje kapitalizma i društveno-političkih zbivanja u Evropi u XIX veku, kao i uticaj na stvaranje srpske liberalne ideje u drugoj polovini XIX veka, te učešće srpskih liberala u parlamentarnoj Srbiji toga doba. Knjiga je prerađena i dopunjena doktorska disertacija autora.
|
 |
4. Jordović, Ivan, Anfange der Jungeren Tyrannis, Peter Lang GmbH, Frankfurt am Main, 2005.
Tekst koji na preko 300 stranica odslikava stvaranje tiranije (tiranide) kao društvenog sistema u Grčkoj. Autor prikazuje opštu sliku društveno-političkih kretanja u Grčkoj u V veku pre nove ere i donosi izuzetno zanimljive govore grčkih vođa tog vremena. Knjiga je na nemačkom jeziku i rad je odbranjen kao doktorska disertacija na univerzitetu u Bohumu. |
 |
5. Mikavica, Dejan, Srpska Vojvodina u Habzburškoj monarhiji 1690-1920, Stylos, Novi Sad, 2005.
Autor je na preko 300 stranica izneo težnje srpskog naroda u Monarhiji za autonomnom oblašću, koja im je na neki način obećana još prvim privilegijama iz 1690. i 1691. godine. Srbi su proglasili svoju autonomnu oblast u revolucionarnim zbivanjima 1848-1849, nazvavši je Srpska Vojvodina i uzevši pri tome za njena znamenja srpski grb i zastavu, što je bio izraz vekovne težnje Srba iz Monarhije da se spoje sa maticom, Kneževinom Srbijom. |
 |
6. Bjelica, Slobodan, Radikali u Vojvodini 1919 – 1929, Zadužbina Andrejević, Beograd, 2005.
Autor je uspeo da prikaže parlamentarni život u novostvorenoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, s posebnim osvrtom na političke prilike u Vojvodini, koja se kao teritorija direktno priključila Kraljevini Srbiji, što je imalo veliki odraz na politička zbivanja u njoj. Prikazan je odnos Srpske radikalne stranke u Vojvodini i njenog neprikosnovenog vođe Jaše Tomića prema srbijanskim (beogradskim) strankama. Ovo je ujedno dopunjeni magistarski rad autora. |
 |
7. Lemajić, Nenad, Srpska elita na prelomu epoha, Istorijski arhiv Srem, Filozofski fakultet, Sremska Mitrovica-Novi Sad, 2006.
Kroz niz različitih članaka prikazano je srpsko srednjovekovno plemstvo u fazi raspada srpske srednjovekovne države a poseban osvrt je usmeren na porodicu Bakić, čiji su se predstavnici našli na teritoriji Ugarske pred njen pad pod Tursku. Bakići su prikazani kao pravi, istaknuti predvodnici srpskog naroda na jednoj, za njih, novoj, katoličkoj sredini.
|
 |
8. Božanić, Snežana, Ibarsko jezgro Svetostefanskog vlastelinstva, Istorijski arhiv Srem, Filozofski fakultet, Sremska Mitrovica-Novi Sad, 2006.
Autor je na preko 300 stranica prikazala feudalne odnose u srednjovekovnoj Srbiji, dajući kroz prizmu Ibarskog vlastelinstva ne samo odnose najviše srpske vlastele, nego i uopšte odnose između kralja i njih. Takođe je veoma značajno što je autor prikazima međa Ibarskog vlastelinstva, zabeležila njegove toponime, koji su svi do jednog srpski, a treba napomenuti da se deo ovog vlastelinstva nalazio na teritoriji Kosova i Metohije, kao srpske zemlje. Ovaj rad je prerađena magistarska teza.
|
 |
9. Kovačević, Duško M., Jakov Ignjatović-politička biografija 1822-1899, Zavod za izdavanje udžbenika i nastavna sredstva, Beograd, 2006.
Tekst koji na preko 200 stranica prikazuje jednu od vodećih političkih figura kod Srba u Monarhiji na izmaku prve i početka druge polovine XIX veka. Poseban osvrt autor daje ulozi Jakova Ignjatovića u revolucionarnim zbivanjima 1848-1849. godine, kao i konstataciji da je upravo Ignjatović sastavljač Srpskog programa 17 tačaka u Pešti, koji je postao noseća ideja Srpskog narodnog pokreta u navedenim zbivanjima. |
 |
10. Mikavica, Dejan, Politička ideologija Svetozara Miletića, Stylos, Novi Sad, 2006.
Autor je prikazao jednog od najznačajnijih Srba u Monarhiji u XIX veku sagledavajući njegovu ulogu od mladosti i učešća u Srpskom narodnom pokretu 1848-1849, preko mesta gradonačelnika Novog Sada i stvaraoca Srpske narodne slobodoumne stranke kao jednog od najznačajnijih političkih faktora Srba u Monarhiji. Takođe je poseban osvrt dat na Miletićev odnos prema hrvatskom pitanju i na saradnju i ne saradnju Srba i Hrvata u drugoj polovini XIX veka.
|
 |
11. Izvori i istoriografija o srpskom srednjem veku, priredili: Nenad Lemajić i Snežana Božanić, Filozofski fakultet, Novi Sad 2006.
Autori su sačinili pregled izvora i istoriografija. Knjiga je koncepirana kao udžbenik namenjen studentima. Podeljena je na deo posvećen izvorima za srpski srednji vek i deo posvećen istoriografiji o ovom periodu. Redaktovskim radom su različiti tekstovi ujednačeni i prilagođeni udžbeničkim potrebama. |
 |
12. Samardžić, Momir, Evropa i obeležavanje granica Srbije 1878-1879, Filozofski fakultet, Novi Sad, 2005.
Na osnovu objavljene i neobjavljene građe srpskih i stranih arhiva autor je monografski (165 strana) prikazao problem određivanja i obeležavanja granice Kneževine Srbije u završnoj fazi Velike istočne krize i posle Berlinskog kongresa. Monografija je podeljena na tri dela: u prvom je reč o određivanju granica Srbije posle rata Srbije protiv Osmanskog carstva 1877-1878. godine i rešavanju ovog pitanja diplomatskim putem na Berlinskom kongresu, dok su druga dva posvećena brojnim problemima koji su se pojavili prilikom obeležavanja granice. Rad je obogaćen sa 15 karata i skica bez kojih bi razumevanje toka pograničnih sporova i autorove analize bili nemogući.
|
 |
13. Bibliografija radova akademika Slavka Gavrilovića, priredio: Vladan Gavrilović, SANU, Beograd, 2006.
Akademik Slavko Gavrilović je jedan od najboljih poznavalaca istorije srpskog naroda u Monarhiji od XVI do prve polovine XIX veka. Njegov naučni opus, samo prikazanih radova i preko 40 monografija, broji preko 600 naslova, koji su izašli u najeminentnijim časopisima na prostoru bivše Jugoslavije. Akademik Gavrilović je ujedno i jedan od prvih predavača na Katedri za istoriju Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, na kojoj je i završio svoj nastavni rad. |
 |
14. Đurić, Đorđe, Vuk Marinković, Biografija i naučni rad utemeljivača fizike kao moderne nauke u Srbiji, Filozofski fakultet, Odsek za istoriju, Novi Sad, 2007.
Autor je prikazao životni put i naučnu delatnost novosadskog lekara, a potom profesora beogradskog Liceja Vuka Marinkovića (1808-1859), pisca prvog udžbenika fizike u Kneževini Srbiji. Obrađena je i njegova delatnost na poljima drugih prirodnih nauka (hemije, astronomije, meteorologije, istorije prirode), ali i njegov prevodilački (preveo nekoliko pevanja Eneide) i nacionalni kulturni rad (Bio član Društva srbske Slovesnosti). |
 |
15. Györe, Zoltán, Gradovi i varoši Bačke početkom XIX veka, Filozofski fakultet, Novi Sad, 2007.
Autor je dao opšti pregled demografskog stanja u Ugarskoj 20 tih godina XIX veka, na osnovu Popisa ugarskih županija i slobodnih kraljevskih gradova na tlu Južne Ugarske iz 1828. godine. Takođe je posebnu pažnju obratio na privredne, posebno trgovinske i zanatlijske odnose, naselja u Bačkoj u drugoj i trećoj deceniji XIX veka. Ovaj Popis Ugarske je do sada korišćen samo fragmentarno, čime ova monografija dobija posebno na značaju. Rad je dopunjena magistarska teza. |
 |
16. Kasaš, Aleksandar, Kamendin - jedan od veleposeda Dunđerskih u Vojvodini, Filozofski fakultet, Novi Sad, 2007.
Monografija se bavi porodicom Dunđerski, tj. jednim njenim manjim posedom, koji je posle smrti Lazara, pripao njegovom starijem sinu Đoki. Na njemu je razvijana moderna poljoprivredna proizvodnja kao sirovinska baza za fabrike u Novom Sadu, "Vetserum" i "Kulpin". Tu je postojala i nadaleko čuvena ergela, a Đoka je bio zaslužan i za osnivanje Novosadskog sajma. U knjizi se autor bavi i periodom prvih godina posle Drugog svetskog rata kada mu je i ovaj posed konfiskovan, a Kamendin postao državno imanje. |
 |
17. Mikavica, Dejan, Mihailo-Polit Desančić, Stylos, Novi Sad, 2007.
Priređivač je proučavajući srpsku periodiku u Ugarskoj i Srbiji, kao i arhivskim istraživanjima, izložio ne samo političku ulogu Mihaila Polita Desančića, kao vođe Srpske liberalne stranke u Ugarskoj, nego je izložio sve bitne komponente srpske liberalno-demokratske i nacionalne politike u Habzburškoj monarhiji. Poseban osvrt autor je dao na Politove govore na Ugarskom saboru, prikazujući ga kao neumornog borca za poboljšanje položaja srpskog naroda u Monarhiji. Polit Desančić je bio ne samo srpski politički ideolog druge polovine XIX i prve dekade XX veka, nego i advokat i pisac i ovom monografijom je učinjen značajan korak ka temeljnijem istraživanju srpske političke istorije u Monarhiji od 1848. do 1918. godine. Rad je dopunjena doktorska teza autora. |
 |
18. Šimunović-Bešlin, Biljana, Prosvetna politika u Dunavskoj banovini (1929-1941), Filozofski fakultet, Novi Sad, 2007.
U koncepciji ovog dela mogu se uočiti dva nivoa istorijskih analiza. Opšti nivo analize obuhvata proučavanje društveno-ekonomskih pretpostavki realizacije prosvetne politike Kraljevine Jugoslavije na području Dunavske banovine, naročito u vezi sa istorijskim, administrativnim i teritorijalnim identitetom ove administrativno-teritorijalne jedinice jugoslovenske kraljevine, složenom etničkom, jezičkom i verskom strukturom stanovništva na području današnje Vojvodine koje je bilo u sastavu Dunavske banovine, međunacionalnim odnosima, političkim i privrednim prilikama. Pored toga, autorka je dublje i konkretnije razmatrala istorijske karakteristike prosvetne politike i osobenosti njene realizacije u Dunavskoj banovini. Posebnu pažnju posvetila je nacionalnom aspektu razvoja školstva i ulozi školstva u jednom izrazito agrarnom društvu. |
 |
19. Kovačević, Duško M., Manastir Divša (Đipša), Zavod za zaštitu kulture Sremska Mitrovica, Prometej, Novi Sad, 2007.
Autor je koristeći relevantnu istorijsku literaturu i izvore opisao postojanje manastira Divša, od njegovih početaka, vremena nastanka iz druge polovine XVI veka do današnjih dana. Manastir je zabeležen već u Sremskom defteru iz 1566-1569. godine pod nazivom ''manastir Svetog Nikole u selu Lipovica''. Rad na knjizi, monografiji manastira autor je završio u relativno kratkom vremenskom roku od godinu dana, zahvaljujući dostupnosti arhivske građe i literature, kao i srdačnosti i otvorenosti manastirskog bratstva na čelu sa igumanijom Evlavijom. |
 |
20. Znamenita dokumenta za istoriju srpskog naroda (1538-1918), priređivači: Dejan Mikavica, Vladan Gavrilović, Goran Vasin, Scan studio, Novi Sad, 2007.
Autori su sačinili zbirku dokumenata koji se odnose na istoriju srpskog naroda u Habzburškoj monarhiji, Turskoj carevini, kao i u slobodnim, nezavisnim srpskim državama Kneževini-Kraljevini Srbiji i Crnoj gori. Namera autora je bila da se pokaže stanje srpskog naroda na ovim teritorijama I ukaže na istorijski značaj ključnih ugovora koje su sklapale velike sile od početka 16-og do početka 20-tog veka. Zbirka dokumenata je istovremeno zamišljena i kao priručnik na predmetu Nacionalna istorija novog veka, na kome predaju autori na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, na Odseku za istoriju.
|
 |
21. Samardžić, Momir, Od San Stefana do Slivnice. Srbija protiv Bugarske 1878-1886, Filozofski fakultet, Scan studio, Novi Sad, 2008.
U monografiji (324 strane) napisanoj gotovo u celini na osnovu arhivske građe svih relevantnih domaćih arhiva, ali I na osnovu postojeće domaće I strane literature, autor pokušava da rekonstruiše odnose Srbije i Bugarske u jednom od najznačajnijih razdoblja novije srpske istorije. Kao rezultat Samardžićevih napora dobili smo priču o odnosima dve države, stavljenu u opšti evropski kontekst koji predstavlja osnovu svih njegovih razmatranja, da bi u pojedinim slučajevima međudržavni problem bili zatim detaljno proučavani I spušteni na nivo odnosa dve vlade, ne zanemarujući čak ni sukobe pograničnog stanovništva koji su se dugoročno odrazili na odnose dve države.
|
 |
22. Stenografski zapisnici sa suđenja glavnoodgovornima za raciju u južnoj Bačkoj 1942. godine, priređivač: Aleksandar Kasaš, Filozofski fakultet, Novi Sad, 2008.
Proučavajući složene srpsko-mađarske odnose u dvadesetom veku Kasaš je u uvodnom delu knjige dao sintetizovani pregled ovih odnosa do 1942. godine, tj. do tzv. racije, kojom prilikom je pobijeno preko četiri hiljade Srba, Jevreja i Roma. Kroz četrdesetak odabranih, prvorazrednih dokumenata pokazao je pojedinačnu odgovornost glavnih aktera, ali i same mađarske države i pronemački orijentisanog vojnog vrha. Knjiga je etapni rezultat republičkog projekta Izvori o istoriji i kulturi Vojvodine. |
 |
23. Bjelica, Slobodan, Politički razvoj Novog Sada između dva svetska rata, Filozofski fakultet u Novom Sadu, Novi Sad, 2008.
Autor se bavi političkim, ekonomskim, privrednim i kulturni razvojem Novog Sada u periodu od 1918. do 1941. godine. U to vreme Novi Sad se od perifernog grada Austro-ugarske monarhije razvio u jedan od najvećih centara jugoslovenske države, što je uslovilo i njegov razvoj sve do današnjih dana. Ovo je prva monografija koja se na istraživački način bavi istorijom Novog Sada između dva svetska rata. |
| |
|
Naučni časopis Odseka za istoriju Filozofskog fakulteta
u Novom Sadu
Istraživanja
|
 |
 |
 |
 |
 |
Prva sveska časopisa Istraživanja se pojavila 1971. godine a izdavač je bio tadašnji Institut za istoriju Filozofskog fakulteta u Novom Sadu. U periodu od 1971. do 1992. godine izašlo je 14 svezaka, koje su bile povoljno prihvaćene u naučnoj javnosti. Usled nedostatka materijalnih sredstava i opšte oskudice, nastala je jedna veoma duga pauza u izlaženju od 1992. do 2005. godine. Časopis je ponovo pokrenut od strane Odseka za istoriju Filozofskog fakulteta u Novom Sadu i u ovoj novoj seriji, izašlo je pet brojeva (15, 16, 17, 18 i 19) za period od pet godina. Časopis je zamišljen ne samo kao isključivi časopis nastavnika na Odseku za istoriju, nego i spoljnih saradnika, saradnika na projektima, kao i drugih naučnih radnika iz srodnih oblasti društveno-humanističkih nauka kod nas i u svetu. |
| |
|
Održani naučni skupovi od 2005. godine
U okviru zajedničke organizacije Odseka za istoriju Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, Istorijskog arhiva Srem iz Sremske Mitrovice i Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu održana su dva međunarodna naučna skupa.
 |
1. Balkan i Panonija kroz istoriju (9. i 10. jun 2005), sa koga je izdat zbornik radova sa preko 400 stranica, u kome je svoje mesto našlo više od 30 učesnika iz zemlje i inostranstva. |
 |
2. Srpsko - mađarski odnosi kroz istoriju (14. i 15. jun 2007), na kome je učestvovalo čak 50 učesnika, a zbornik radova sa ovog skupa je izašao iz štampe aprila 2008. godine na preko 450 stranica.
|
| |
|
Zbornici radova
 |
1. Izvori o istoriji i kulturi Vojvodine, Zbornik radova, Filozofski fakultet u Novom Sadu, Odsek za istoriju, Novi Sad, 2009, str. 429.
Radovi objavljeni u ovom Zborniku nastali su kao rezultat naučno-istraživačkog rada u okviru projekta Izvori o istoriji i kulturi Vojvodine koji je omogućilo i podstaklo Ministarstvo za nauku i tehnološki razvoj Republike Srbije. Projekat je odobren i rad na njegovoj realizaciji otpočet je 2005. godine pod rukovodstvom akademika Slavka Gavrilovića, a posle njegove smrti (2008) rukovođenje projektom je nastavio šef Odseka za istoriju dr Dejan Mikavica. |
Naučna tribina
 |
1. Naučna tribina istoričara, Zbornik predavanja održanih 2006. i 2007. godine, Filozofski fakultet, Novi Sad, 2007. |
 |
2. Naučna tribina istoričara, Zbornik predavanja održanih 2008. i 2009. godine, Filozofski fakultet, Novi Sad, 2009. |
| |
|
Sve navedene publikacije biće dostupne za kupovinu u skriptarnici Filozofskog fakulteta u Novom Sadu.
tel : 021 485-3981.
|
|
