Filozofski fakultet u Novom Sadu

Centar za istraživanje srpskog folklora Odseka za srpsku književnost Filozofskog fakulteta u Novom Sadu
organizuje naučni skup pod nazivom
Savremena srpska folkloristika
koji će se održati na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu,
4. i 5. oktobra 2013. godine

Pre više od jednog veka Tihomir R. Đorđević je u naučne tokove na našim prostorima prvi uveo pojam Srpski folklor, u programskom članku svog časopisa ,,Karadžić“ (II, 1900). Mada je već tada primetio kako folklor ,,nije nauka već je to naziv samo za znanje o narodu“, pojam se koristio dvojako – kao predmet istraživanja i kao naučna oblast; sužavao se na usmenu književnost ili je obuhvatao tradiciju (materijalnu kulturu; pokret i igre; ideje − običaje, religiju, verovanja, medicinu itd.). Brojne naučne discipline koje su obuhvaćene folkloristikom razvijale su se tokom decenija u našoj sredini samostalno, u okvirima univerzitetskih centara i naučnih instituta, često bez međusobnih kontakata, ali svakako u zavisnosti od društvenih okolnosti, ideoloških tendencija i istorijskih promena.
Raspad Jugoslavije (druge, pa treće), a zatim i Državne zajednice Srbije i Crne Gore, građanski i verski ratovi, NATO bombardovanje i velika demografska pomeranja, pratili su dekomponovanje zemlje, a izrazito su se odražavali i na sudbinu institucija poput Udruženja folklorista Jugoslavije. Za razliku od ostalih bivših republika, Srbija ni u okviru zajednice nije imala poseban zavod ili institut za istraživanje folklora, a takvo stanje se nije izmenilo ni pošto je stvorena Republika Srbija kao samostalna država. Posledice redefinisanja starih društvenih i ekonomskih sistema, procesi koji se uobičajeno zovu tranzicija i globalizacija, odražavaju se na opštu nesigurnost ljudi i eroziju morala. Istovremeno je došlo do napretka digitalne tehnologije, što je otvorilo neslućene mogućnosti komunikacije, kako u okvirima široke populacije, tako i među stručnjacima. Pomenute promene u mnogome su uticale na svest ljudi, što je dovelo do smene sistema kulturnih vrednosti i znanja o njima. U skladu s tim došlo je i do pomeranja fokusa istraživanja humanističkih i društvenih disciplina.
Pred folkloristiku u Srbiji postavlja se zadatak da odgovori na brojna pitanja, tim pre što se društvene promene odražavaju na srpski folklor, folkloristiku kao naučnu disciplinu, na tradiciju i usmeno stvaralaštvo. Ovom prilikom potrebno je pre svega utvrditi kako se klasični oblici verbalnog folklora istražuju danas, uz sagledavanje njihovog odnosa prema folkloru „ideja“ u celini. Bilo bi važno dati i opis novonastalih formi, ukazati na okolnosti trajanja i njihove veze sa klasičnim oblicima folklora. Treba opisati i načine njihovog prenošenja, uz pomoć novih tehničkih mogućnosti sakupljanja i arhiviranja (terenski rad, institucionalni i vaninstitucionalni okviri). Drugim rečima, bilo bi važno načiniti svojevrstan pregled savremenih pojava, pristupa i metodologija istraživanja. Na osnovu potpunijeg, sistematskog sagledavanja procesa i tokova u srpskom folkloru i folkloristici, kao i njihovog odnosa prema praksi iz 20. veka, moguće je postaviti i osmisliti puteve daljih istraživanja.
Bilo bi nužno razmotriti dosadašnje načine imenovanja i definisanja (redefinisanja) oblasti istraživanja o kojoj je reč, dati pregled istorije naziva i atribucija osnovnog pojma i njegovog obima u vremenu i prostoru. Takođe bi trebalo dati presek kroz rad odgovarajućih institucija i udruženja, uvide u njihove publikacije, načine objavljivanja (stare i nove) folklorne građe, istraživanja danas i u prošlosti (na primer: Društvo za srpski jezik i književnost Srbije, Institut za književnost, Balkanološki institut SANU, Etnografski institut SANU, Udruženje folklorista Jugoslavije, fakulteti, muzeji i dr.). Za potpuniju sintezu bilo bi dragoceno predstavljanje i naučnih projekata, njihovih rezultata i programa, bilo da pripadaju istoriji naučnih disciplina ili ih trenutno finansiraju Ministarstvo za kulturu i Ministarstvo za prosvetu i nauku (tim pre što se nameću novi problemi nakon reorganizacije ministarskih resora). Izuzetno bi bile korisne i analize posvećene prilozima iz periodičnih publikacija, širih ili usko-stručnih koncepcija (časopisi, tematski zbornici, referati sa naučnih skupova...), u kojima se objavljuje (ili je objavljivana) građa i istražuju folklorne pojave.
Naučni skup bi obuhvatio i pitanja posvećena nastavi folklora, folkloristike i disciplina iz ove oblasti u školskim programima i na fakultetima (katedre, programi, predmeti). Osim razmatranja mesta narodne književnosti u obrazovnoj praksi, širi kontekst bi predstavio i odnose između folklora i umetnosti, posebno veze usmene i pisane književnosti (ali ne kroz istraživanja pojedinih autora i dela, već na nivou uočavanja tipoloških i poetičkih problema). Trebalo bi se pozabaviti i srpskim folklorom i folkloristikom u dijaspori, kao i istraživanjem srpskog folklora među stranim naučnicima i naučnim centrima.
Ciljevi ovog skupa odnose se na pregled osnovnih ideja, pristupa, metoda, uticaja, zaključaka i rezultata iz oblasti srpske folkloristike. Sagledavanje današnjeg stanja i naučnih tokova iz prošlosti bili bi preduslov za osmišljenu strategiju rada u budućnosti.

Moguće podteme:

I Istorijska perspektiva, pregled izučavanja
1. Formiranje naučnih disciplina i najznačajniji pravci proučavanja tokom 19, 20. i 21. veka
2. Objavljivanje i arhiviranje građe i istraživanja u okviru zbirki, periodike, tematskih zbornika, referata s naučnih skupova, antologija, edicija...
3. Pristupi i rezultati monografskih obrada pojedinih oblasti (ne pojedinačno, već sumarno)
4. Proučavanje folklora u okviru institucija i udruženja

II Teorijska pitanja i njihovo istraživanje u dijahronijskoj perspektivi
1. Problemi terminologije i klasifikacije
2. Iz poetike usmenih rodova i vrsta
3. ,,Stare“ i ,,nove“ folklorne forme

III Veze i odnosi sa srodnim disciplinama, pregled pristupa
1. Usmena književnost, etnologija i antropologija
2. Usmena književnost i lingvistika
3. Usmena književnost i usmena istorija
4. Usmena poezija i muzika
5. Folklorne forme i mitologija
6. Usmeni oblici i pisana reč
7. Narodna književnost u obrazovnom sistemu

IV Pregled terenskih istraživanja, tenike i metode, sistematizacija, arhiviranje, digitalizacija građe

V Folklor i folklorizam, pregled shvatanja i istraživanja

VI Tradicija i nacionalna kultura na početku 21. veka, pregled istraživanja
1. Folklor i i savremeni mediji
2. Vidovi (zlo)upotrebe kulturne baštine
2. Srpski folklor i folkloristika u evropskim i svetskim tokovima

Molimo učesnike Skupa da se pri izboru i formulaciji teme ne opredele za pojedinačna pitanja (autorski opus ili delo), već da izdvoje, opišu i analiziraju pojave, procese, tipove veza, uticaja, pristupa i sl., odnosno problematiku koja se odnosi na širi književnoistorijski, teorijski, komparativni ili kulturni kontekst.

U okviru Simpozijuma planira se i rasprava na okruglom stolu sa temom ,,Srpska folkloristika – stanje i perspektive“.

Molimo vas da temu sa obrazloženjem (do 1500 slovnih znakova) pošaljete najkasnije do 15. maja 2013. god. na adresu jasmina.jokic@ff.uns.ac.rs
O tome da li je tema prihvaćena obavestićemo vas najkasnije do 1. juna 2013. god.
Kotizacija za učešće na Simpozijumu iznosi 35 evra u dinarskoj protivvrednosti na dan plaćanja i uključuje: štampani program, ručak u vreme trajanja Simpozijuma i osveženje u pauzama.

Organizacioni odbor Simpozijuma
dr Ivana Živančević Sekeruš, redovni profesor, dekan Filozofskog fakulteta u Novom Sadu
dr Jamina Grković Mejdžor, redovni profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, dopisni član SANU
dr Gorana Raičević, vanredni profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu

Članovi programskog odbora Simpozijuma
dr Nada Milošević Đorđević, akademik, Beograd
dr Zoja Karanović (koorinator Simpozijuma), redovni profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu
dr Snežana Samardžija, redovni profesor Filološkog fakulteta u Beogradu
dr Biljana Sikimić, viši stručni saradnik, Balkanološki institut SANU
dr Jasmina Jokić, docent Filozofskog fakulteta u Novom Sadu

Sekretar Simpozijuma
ma Tatjana Vujnović